* Bài viết mang ý kiến cá nhân tác giả, không chủ đích tới nhân vật/tập thể cụ thể nào
Sự bùng nổ của các công ty khởi nghiệp
Có thể nói, sau khi chương trình Shark Tank được mua bản quyền và phát sóng tại Việt Nam, cụm từ "StartUp" hay còn gọi là công ty khởi nghiệp trở nên hot hơn bao giờ hết. Ấn tượng của khán giả xem đài về những người tham gia đó là những người trẻ tài giỏi, dám nghĩ dám làm tuy nhiên, không hẳn StartUp nào cũng có tiềm năng như vậy, thậm chí là rất ít, vì bên cạnh đó còn xuất hiện ồ ạt các StartUp "nửa mùa" khác.
Tại sao là "nửa mùa"? Vì các StartUp này chỉ triển khai mọi thứ dừng lại ở ý tưởng (hoặc ảo tưởng) và không có một chiếc lược, kế hoạch cụ thể về lâu dài cho ý tưởng đó. Công ty lập ra chỉ để nuôi dưỡng cái ý tưởng đó ngày này qua ngày khác, tùy thuộc vào số tiền hiện có mà kéo dài được lâu hay không.
Trong giai đoạn nở rộ phong trào khởi nghiệp hiện nay, không ít những cái đầu táo bạo đã thử sức mình với việc mở công ty khởi nghiệp. Điều đó thật sự rất tốt nhưng ranh giới giữa lý tưởng thực sự với sự ảo tưởng rất mong manh, ngay cả những ý tưởng thực sự hay thì nó cũng cần tới rất nhiều yếu tố để thành công.
Những StartUp "nửa mùa" là một cái bẫy lớn và hấp dẫn cho người lao động, đặc biệt là những bạn sinh viên sắp hoặc vừa tốt nghiệp, cần một nơi để học hỏi và trau dồi kinh nghiệm. Mà StartUp "nửa mùa" lại thường rất giỏi trong việc dùng mỹ từ để lôi kéo họ, bên cạnh đó là chính sách lương, bảo hiểm các loại cũng không rõ ràng nên tuyển đầu vào khá đơn giản, không có yêu cầu cao nên càng thu hút những bạn vừa ra trường hơn.
Với tinh thần hăng hái, hồ hởi được làm việc và cống hiến khi vừa nắm mảnh bằng trong tay, sẽ có rất nhiều bạn chấp nhận làm việc đến kiệt sức với đồng lương còm cõi mà không nhận ra mình đang phí hoài tuổi trẻ và chất xám cho một nơi không xứng đáng. Lương thưởng không đầy đủ đã đành, đến cái bạn cần là kinh nghiệm cũng sẽ chẳng có vì những kiểu StartUp như vậy thì quản lý, nhân viên cũng chỉ là kiểu khả năng có hạn, tự mày mò kiến thức trên mạng hay cùng lắm là trải qua vài khóa học ngắn hạn. Cái duy nhất bạn có khi rời đi sẽ chỉ là những trải nghiệm "kinh hoàng".
Vậy dựa vào đâu để nhận biết các StartUp "nửa mùa" này khi đi ứng tuyển? Đó là hãy nhìn vào nhà tuyển dụng ngay khi đi phỏng vấn (đó có thể sẽ là CEO hay founder của công ty luôn vì thường chưa có cơ cấu phòng nhân sự) và dựa vào những dấu hiệu sau:
- Nói quá nhiều về bản thân và công ty: nhà tuyển dụng họ chỉ quan tâm đến năng lực, thái độ của bạn ra sao và thường rất ít nói về công ty trừ khi bạn hỏi, vì vậy khi thấy họ đang nói rất nhiều về công ty và bản thân họ thì rất có thể là họ đang muốn "vẽ" lên trong đầu bạn một cái ảo tưởng như họ vậy.
- Không quan tâm đến năng lực: cho dù bạn nói là vẫn còn đang học năm cuối, vừa ra trường,...thì họ vẫn sẽ bất chấp mà nhận, cho dù năng lực và kinh nghiệm bạn chưa có, vì họ biết rằng với những đối tượng này thì sẽ không bao giờ đòi hỏi về lương, bảo hiểm hay các chính sách đãi ngộ.
- Cơ sở vật chất, hạ tầng tạm bợ: trụ sở công ty là nhà riêng, yêu cầu nhân viên đem máy tính cá nhân để làm việc, không có hệ thống quản lý nhất quán,...
- Năng lực của quản lý: dấu hiệu này chỉ khi bạn làm được một thời gian mới có thể nhận ra. Người quản lý không có kiến thức nhất định nên khi triển khai công việc sẽ loạn hết cả lên, thậm chí giao việc làm TVC cho designer, chiến dịch marketing lại giao cho nhân viên SEO, kế toán thì được điều làm nhân viên Kinh doanh,...
Sự ảnh hưởng của các StartUp "nửa mùa" đối với người lao động
Tất nhiên không phải mọi công ty khởi nghiệp đều vướng hết những điều trên, nhưng không nhiều thì ít sẽ có vài điều chưa hoàn thiện, vì dẫu sao cũng đang là bước khởi nghiệp. Vì vậy, trong quá trình làm việc bạn cần thật sự tham gia vào sự phát triển của công ty để đưa ra nhận định chính xác nhất có thể: đó là công ty có khả năng phát triển hay không.
Điều này rất quan trọng đối với tương lai của cá nhân bạn. Nếu những ý tưởng của người dẫn đầu đều từng bước thực hiện được, mọi dấu hiệu kinh doanh đều khả quan,...thì xin chúc mừng, bạn đã góp phần vào sự phát triển đó. Còn nếu mọi thứ cứ trì trệ từ ngày này qua ngày khác, tình hình công ty ngày hôm nay không khác gì ngày hôm qua, tuần qua, năm qua thì bạn cần nghiêm túc nghĩ lại việc gắn bó với nó.
Nên nhớ, một công việc nếu không đem lại cho chúng ta tiền bạc thì phải đem lại kinh nghiệm, kiến thức, còn nếu tất cả chỉ là những trải nghiệm tiêu cực, công việc lẩn quẩn vì không có người dẫn đầu đúng đắn thì nên chấm dứt ngay, bạn không có quá nhiều thời gian để đốt vào những nơi không xứng đáng.
Dạng StartUp "nửa mùa" chính xác là kiểu nơi làm việc giúp bạn đốt thời gian trong sự vô bổ một cách tốt nhất. Sự vận hành kém cỏi của nó sẽ không ảnh hưởng đến người đứng đầu công ty quá nhiều, vì họ đã sẵn có sự ảo tưởng cho riêng mình cùng nền tảng kinh tế chắc chắn, có chăng chỉ là sự thèm muốn cái danh vọng vẫn chưa thành hiện thực mà thôi. Vì vậy, cái hậu quả sẽ do người lao động gánh tất cả.
Họ cắm mặt vào làm, dù vì tin tưởng vào công ty hay vì miếng cơm manh áo thì đến lúc nhìn lại họ vẫn sẽ không có gì trong tay. Không tiền (vì thấp còn hơn lương cơ bản), không kinh nghiệm. Đặc biệt là những người dành tâm huyết thật sự, vì ngoài những thứ mất đi, họ còn mất thời gian và tâm sức rất nhiều, tệ hơn nữa là rất khó tìm một hướng đi khác khi tách ra nên phần lớn đều chọn ở lại cho tới khi công ty đó thực sự sụp đổ.
Tạm kết
Không thể phủ nhận những mặt tích cực mà phong trào khởi nghiệp đem lại dù bên cạnh đó vẫn còn tồn tại những vấn đề khó nói. Có lẽ thể loại StartUp "nửa mùa" này đã, đang và sẽ còn xuất hiện nhiều nữa, nên người lao động chỉ còn cách dựa vào chính bản thân mình.
Hãy luôn giữ sự sáng suốt, tỉnh táo khi đi tìm việc, tìm thông tin trên mạng trước khi đến, đừng quá quan tâm đến những mỹ từ mà họ nói, tình hình công ty cụ thể như thế nào khi làm bạn sẽ biết rõ. Đặc biệt, nắm vững các điều luật lao động cơ bản về lương thưởng, bảo hiểm, hợp đồng, nghỉ phép,... để tự bảo vệ quyền lợi cá nhân.
